بررسی میزان تجمع سرب و کروم در خاک لومی تحت آبیاری با آب آلوده به سرب و کروم و انتقال آنها به گیاهان جعفری و شاهی

به منظور بررسی تاثیر مقادیر مختلف سرب و کروم بر تجمع آنها در خاک و سبزیجات (شاهی و جعفری)، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی، در 3 تکرار و 16 تیمار در سال 1390 اجرا گردید. تیمارها شامل 4 سطح سرب (0، 500، 1000، 1500 میلی گرم در لیتر از منبع نیترات سرب) و 4 سطح کروم (0، 100، 200، 400 میلی گرم در لیتر از منبع نیترات کروم) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد کاربرد مقادیر مختلف سرب و کروم بر میزان سرب و کروم کل و قابل جذب خاک معنی دار شد. کاربرد مقادیر مختلف سرب و کروم نشان داد که با افزایش سطح کاربرد آنها، روند تغییرات سرب و کروم کل و قابل جذب خاک افزایش می یابد. بیشترین تجمع سرب کل و قابل جذب خاک تحت کشت شاهی و جعفری در کاربرد بالاترین تیمارهای سرب و بیشترین تجمع کروم کل و قابل جذب نیز در اعمال بالا ترین تیمار کروم مشاهده گردید. همچنین سرب و کروم کل و قابل جذب تجمع یافته در لایه سطحی خاک حداکثر بود. در بین فلزات سنگین مورد بررسی،کروم قابل جذب خاک تحت کشت جعفری از بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار با کروم کل خاک برخوردار بود (91/0+r= ). در خاک تحت کشت شاهی نیز سرب کل و قابل جذب خاک دارای بیشترین ضریب همبستگی مثبت و معنی-دار بودند (81/0+ r =). در خاک تحت تیمارهای مختلف سرب و کروم، سرب تجمع یافته در ریشه (37/527 میلی گرم بر کیلوگرم) و اندام هوایی (97/331 میلی گرم بر کیلوگرم) شاهی، کروم ریشه (16/218 میلی گرم بر کیلوگرم) و اندام هوایی (70/119 میلی گرم بر کیلوگرم) جعفری حداکثر بود. بیشترین تجمع سرب ریشه و کروم ریشه و اندام هوایی جعفری و شاهی تحت بالاترین تیمار کاربرد سرب و کروم مشاهده شد. بیشترین سرب تجمع یافته در اندام هوایی سبزیجات نیز در تیمار 1000 میلی گرم در لیتر سرب اتفاق افتاد. در گیاه جعفری، کروم اندام هوایی از بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار با کروم ریشه برخوردار بود (924/.+ r=). با توجه به فاکتور انتقال و تجمع زیستی، شاهی نسبت به جعفری توانایی بیشتری در انتقال سرب از خاک به ریشه از خود نشان داده است. بیشترین ذخیره کروم نیز در ریشه جعفری مشاهده شد. لذا جعفری گیاه مناسب تری برای پالایش خاک های آلوده به کروم بوده و برای خاک های آلوده به سرب شاهی مناسب تر می باشد.